Rażąco niska cena to cena nierealna, oderwana od realiów rynkowych, która nie pokrywa kosztów realizacji zamówienia, a zatem nie pozwala wykonawcy na jego należyte wykonanie bez poniesienia straty. Definicja krótka, orzecznictwo KIO bogate, a nadal zagadnienie rażąco niskiej ceny spędza sen z powiek nie tylko zamawiającym, ale i wykonawcom. W artykule pn. Dowodzenie realności ceny opublikowanym w miesięczniku Zamówienia Publiczne. Doradca (nr 03/2023) autorstwa mec. Agnieszki Matusiak został poruszony problem składania wyjaśnień przez wykonawców, z uwzględnieniem ustawowego obowiązku wykazania, że oferta nie zawiera rażącej ceny lub kosztu.
Wyjaśnienia wykonawcy w zakresie ceny – dowodzenie realności ceny, winny być na tyle konkretne i szczegółowe, aby na ich podstawie zamawiający był w stanie dowiedzieć się, jakie okoliczności właściwe wzywanemu do wyjaśnień wykonawcy spowodowały obniżenie ceny jego oferty i w jaki sposób przekładają się one na poziom kosztów, czy jakich oszczędności wykonawca mógł dzięki nim dokonać. Zawartość składanych wyjaśnień będzie decydowała, o tym czy zamawiający da im wiarę i czy uzna cenę zaoferowaną przez wykonawcę, za taką która zagwarantuje wykonanie zamówienia w sposób należyty i zgodny z oczekiwaniami zamawiającego. Wykonawca wszelkimi niezbędnymi środkami dostępnymi w danej sprawie i uzasadnionymi w konkretnym stanie faktycznym powinien wykazać zamawiającemu, że jego cena (lub koszt) nie jest rażąco niska, pomimo ziszczenia się określonych ustawowych przesłanek podejrzenia rażąco niskiej ceny w jego ofercie. Wyjaśnienia wykonawcy co do zasady muszą być więc konkretne, wyczerpujące, odpowiednio umotywowane, rzeczywiście uzasadniające podaną w ofercie cenę, wykazujące, że możliwe i realne jest wykonanie zamówienia za zaproponowaną cenę. Na konieczność przedstawienia szczegółowych wyjaśnień dodatkowo wskazuje fakt, iż wykonawca zobowiązany jest nie tylko do sformułowania twierdzeń dotyczących ceny lub kosztu oferty, ale również do przedstawienia dowodów na ich poparcie, tak aby na ich podstawie zamawiający mógł zweryfikować złożone wyjaśnienia. Co więcej, istotną rolę przy wyjaśnianiu ceny oferty odgrywa czynnik dowodowy. W art. 224 ust. 6 PZP wprost mówi się o obowiązku wykazania, czyli udowodnienia, że cena nie jest rażąco niska. Tym samym wyjaśnienia wykonawcy nie mogą stanowić jedynie formalnej odpowiedzi na wezwanie zamawiającego.
