Przepis art. 98 ust. 6 pkt 1 Prawa zamówień publicznych, miał zapobiegać zmowom przetargowym, w szczególności w sytuacji, w której wykonawca nie uzupełnia dokumentów celowo, aby doprowadzić do odrzucenia oferty.
Krajowa Izba Odwoławcza po raz kolejny przypomniała, że zatrzymanie wadium nie może być uzależnione od subiektywnych ocen zamawiającego ani od jego niewyrażonych oczekiwań względem treści dokumentów uzupełnianych przez wykonawcę. W wyroku z 19 czerwca 2024 r. (sygn. KIO 1805/24, KIO 1885/24) uznano, że obowiązujące przepisy wymagają, by przesłanki zatrzymania wadium były rozumiane ściśle, a wykonawcy nie można przypisać działania w złej wierze jedynie dlatego, że zobowiązanie podmiotu trzeciego – w ocenie zamawiającego – mogło być bardziej szczegółowe.
W sprawie, którą rozpatrywała Izba, wykonawca nie załączył do oferty zobowiązania podmiotu trzeciego do oddania zasobów. Wykonawca, na wezwanie trybie art. 128 ust. 1 PZP, uzupełnił zobowiązanie, którego treść była zgodna z warunkiem udziału w postępowaniu oraz referencję potwierdzającą zrealizowanie robót. Zamawiający uznał jednak, że dokumenty nie wykazały realnego udostępnienia zasobu, odrzucił ofertę i dokonał zatrzymania wadium.
Izba nie podzieliła tej oceny. Podkreślono, że zobowiązanie podmiotu trzeciego powinno być odczytywane łącznie z pozostałymi dokumentami. W przedstawionym stanie faktycznym nie stwierdzono żadnych podstaw do przyjęcia, że wykonawca działał w sposób pozorny czy w złej wierze. Wręcz przeciwnie – dokumenty wskazywały, że zasoby miały być wykorzystane w ramach realizacji zamówienia, a wykonawca był przekonany o ich wystarczalności.
Zatrzymanie wadium, zgodnie z art. 98 ust. 6 pkt 1 PZP, może nastąpić wyłącznie w przypadku, gdy wykonawca, mimo wezwania, nie złoży dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu, a z okoliczności wynika, że zrobił to celowo, by doprowadzić do odrzucenia oferty. W tym przypadku Izba jasno uznała, że działanie wykonawcy było realizowane w dobrej wierze, a złożone dokumenty nie zostały zignorowane. Nie sposób więc mówić o zachowaniu, które miałoby charakter zmowy przetargowej lub stanowiło próbę obejścia obowiązków przetargowych.
KIO wskazała również, że przyjęcie odmiennej wykładni prowadziłoby do sytuacji, w której zamawiający mógłby zatrzymać wadium zawsze wtedy, gdy jego oczekiwania, które nie zostały ujawnione w SWZ, nie zostały spełnione. Takie podejście byłoby sprzeczne z zasadą pewności i przejrzystości postępowania oraz groziłoby uznaniowym i arbitralnym stosowaniem sankcji wobec wykonawców.
Więcej o przesłankach zatrzymania wadium, wykładni zobowiązania podmiotu trzeciego oraz granicach działania zamawiającego można przeczytać w artykule adw. Julii Jarnickiej, opublikowanym w ius.focus w Systemie Informacji Prawnej Legalis.
