W sytuacji, gdy dochodzi do ogłoszenia upadłości wykonawcy, zamawiający staje wobec istotnych ryzyk prawnych i finansowych. Upadłość wykonawcy może skutkować wykluczeniem z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub przerwaniem realizacji już zawartej umowy. Skutki te są jednak odmienne w zależności od momentu ogłoszenia upadłości – przed czy po podpisaniu umowy.
Jeśli upadłość zostanie ogłoszona przed złożeniem oferty lub w trakcie postępowania, zamawiający może (o ile przewidzi tę przesłankę w dokumentach zamówienia) na każdym etapie postępowania skorzystać z podstawy wykluczenia wskazanej w art. 109 ust. 1 pkt 4 ustawy PZP. Przesłanka ta aktualizuje się jedak dopiero z dniem wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Warto również pamiętać, że upadłość wykonawcy nie skutkuje automatycznie jego wykluczeniem, zamawiający może odstąpić od jej zastosowania, jeśli uzna, że byłoby to nieproporcjonalne.
Jeżeli upadłość wykonawcy została ogłoszona już po podpisaniu umowy, możliwość odstąpienia od niej przez zamawiającego jest znacznie ograniczona. Przepisy PZP nie przewidują podstawy do odstąpienia od umowy wyłącznie z uwagi na upadłość, a kluczową rolę mają przepisy Prawa upadłościowego. Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 83 tej ustawy, postanowienia umowy umożliwiające jej rozwiązanie z powodu ogłoszenia upadłości są z mocy prawa nieważne. Trzeba pamiętać, że zarząd nad majątkiem wykonawcy zostaje przejęty przez syndyka, dlatego wszelkie oświadczenia, w tym dotyczące dalszej realizacji umowy, odstąpień, reklamacji lub rozliczeń, powinny być kierowane wyłącznie na jego ręce. Zamawiający nie powinien też dokonywać płatności bezpośrednio na ręce upadłego, gdyż grozi to koniecznością podwójnej zapłaty. Przede wszystkim to od syndyka będzie zależało, czy upadły będzie kontynuował wykonanie zamówienia czy odstąpi od umowy.
W praktyce często w wyniku upadłości inny podmiot nabywa przedsiębiorstwo upadłego. W takiej sytuacji istnieje możliwość kontynuacji realizacji zamówienia przez takiego nabywcę. Wymaga to jednak spełnienia warunków określonych w art. 455 ust. 1 pkt 2 lit. a–c PZP. Niezbędne będzie wykazanie, że nowy wykonawca spełnia wszystkie warunki udziału w postępowaniu, nie podlega wykluczeniu, a zmiana nie prowadzi do istotnej modyfikacji umowy.
Upadłość wykonawcy nie musi oznaczać paraliżu zamówienia. Właściwe zabezpieczenie interesów zamawiającego wymaga jednak znajomości odpowiednich przepisów oraz szybkiej reakcji na zmieniający się status prawny wykonawcy.
Zachęcamy do przeczytania pełnego artykułu opublikowanego na stronie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) autorstwa r.pr. Agnieszki Matusiak i r.pr. Doroty Grześkowiak, aby szczegółowo poznać skutki upadłości wykonawcy oraz możliwe działania zamawiającego, zarówno na etapie postępowania, jak i w toku realizacji umowy.
