Od lat, również w Koncepcji nowego Prawa zamówień publicznych, postulowane jest zwiększenie udziału MŚP w rynku zamówień publicznych proporcjonalnie do ich kluczowego wpływu na rozwój gospodarki, rynek pracy, innowacyjność i konkurencyjność przedsiębiorców. Bariery dla MŚP w zamówieniach publicznych to m.in. stawianie przez zamawiających zbyt wysokich wymagań w zakresie warunków udziału w postępowaniu dotyczących posiadanego doświadczenia czy też personelu. Efektem jest pozyskiwanie większych zamówień, szczególnie na rynku robót budowlanych, przez „dużych” przedsiębiorców, których udział w realizacji zamówienia w praktyce nierzadko sprowadza się do koordynowania prac faktycznie wykonywanych przez podwykonawców z sektora MŚP. Stan taki prowadzi do pozyskiwania nowego, coraz większego doświadczenia, a przez to możliwości dalszego rozwoju wyłącznie przez duże przedsiębiorstwa, przy jednoczesnym skazaniu podwykonawców z sektora MŚP do dreptania w miejscu i możliwości powołania się na doświadczenie o tej samej, ograniczonej skali, zdobyte w ramach realizacji części zamówienia.
Nadmierne warunki udziału w postępowaniu
Problem ten dostrzegła KIO w wyroku z dnia 30 października 2018 r. (KIO 2140/18) oceniając sformułowane w postępowaniu na budowę mostu wraz z dojazdami warunki udziału w zakresie doświadczenia wykonawcy, a także odnoszące się do doświadczenia i uprawnień kluczowego personelu koniecznego do zaangażowania w realizację zamówienia jako nadmierne i nieproporcjonalne do efektu, jaki zamawiający zamierza osiągnąć. Wskazując na orzecznictwo TSUE i wyrażaną w nim zasadę proporcjonalności, Izba podkreśliła, że zamawiający zobowiązany jest zachować niezbędną równowagę między interesem polegającym na uzyskaniu rękojmi należytego wykonania zamówienia a interesem potencjalnych wykonawców, których nie można poprzez wprowadzenie nadmiernych wymagań z góry eliminować z udziału w postępowaniu. Naruszeniem przepisów ustawy Pzp jest stawianie wymagań, które nie są niezbędne dla oceny zdolności wykonawcy do realizacji określonego zamówienia. Określane przez zamawiających warunki udziału w postępowaniu muszą być przy tym uzasadnione wartością zamówienia, charakterystyką, zakresem, stopniem złożoności, warunkami realizacji, ale nie mogą też abstrahować od oceny sytuacji rynkowej.
Sposób oceny spełniania warunków przez konsorcjum
Izba krytycznie oceniła również określenie w tym postępowaniu odmiennego sposobu oceny spełniania warunków udziału wobec wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia. Zamawiający wymagał, by i tak rygorystycznie określony warunek w zakresie doświadczenia wykonawcy w przypadku takich wykonawców spełniał co najmniej jeden z nich w całości. Izba wskazała, że określenie takich zasad oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu również musi być uzasadnione charakterem zamówienia i proporcjonalne, co zamawiający zobowiązany jest wykazać.
W konsekwencji Izba nakazała zmianę postanowień SIWZ w sposób zgodny z żądaniami odwołania składanego przez Klienta Kancelarii.
